Wednesday, May 18, 2016

Umpasa Batak

Gorga Batak

Adong do 7 (pitu) pantun toba, ima:


1.Umpasa
2.Umpama
3.Pasa-pasa
4.Anian
5.Udoan
6.Umpama ni Pangandung
7.Umpama ni Ampangardang

Berikut ini penjelasannya secara singkat.



1.UMPASA
lapatan ni UMPASA ima:
songon sada pantun manang boi ma didok hata parjolo patoranghon hata parpudi. alai sasintongna hata pasu-pasu do umpasa i, tudos doi songon tangiang asa di pasauthon ompunta omula jadi nabolon.
dang asal mandok umpasa, jala sada hata di umpama marlapatan situtu do.

songonon ma umpasa;

 Adong na tuat sian dolok
Adong na nangkok sian toruan
Adong na ro sian habinsaran
Adong na sian hasundutan
Manumpak ma Debata
Dilehon di hamu pasupasuan
Bintang ma narumiris,
Tu ombun na sumorop
Anak pe antong riris, 

Jala boru pe antong torop




Martantan ma baringin, 
Mardangka hariara
Horasma tondi madingin,

Matankang ma juara

Pirma toras ni pongki,
Bahul-bahul pansalongan
Pirma tondi muna,
Tutambana pangomoan

Andor halumpang,
Togu-togu ni lombu
Nang-nang ma hamu saur matua, 
Pairing-iring anak dohot boru,Sahat tu namarpahompu

Binanga siporing, 
binongkak ni tarabunga
Muli tu sanggar ma amporik,
Muli tu ruang ma satua Sinur manapinahan, tugabena ma naniula
 

Dao alogo laut, siboan haba-haba
Mangullus alogo tambun, Asa tangkas na dibanua






2.UMPAMA

lapatan ni UMPAMA ima ;
hata tudosan hampir mirip tu Falsafah ni natua-tua.
Molo mandok Umpama unang hata (isi) ni Umpasa didok jala sebalikna molo mandok Umpasa unang ma hatani Umpama didok, asa taparrohahon ma i molo mandok Umpama manang Umpasa.

songononma umpama;

Manuk ni pea langge, 
Hotek-hotek lao marpira
Molo sirang namaraleale,

lobianan namatean ina



Tampunak sibaganding, 
Di dolok pangiringan
Horas do hita sudena, 

Asal masipairing-iringan

Habang binsakbinsak,
 Tu pandegean ni horbo
Unang hamu manginsak,
 Ai idope na huboto
 

Marsambilusambilu marsambolasambola
Lambok hata ni begu risi hata ni jolma
Mardila ni palait dila ni pamolamola
Didok naso tutu diajuk naso binotona
 

3. PASA-BASA 
lapatan ni pasa-pasa ima:
sada pantun alai namanghorhon, magutuk jolma, manumpahi jolma.

songononma pasa-pasa

 Sai sarion ma i antong di bonana,
Jala ranggason ma antong di punsuna
Sai unang ma antong idaonna rupa ni arta
Molo dilatehon arta ni so umboto sala



Dos do sanggar
dohot tolong,
Dos do parmangmang 

dohot panolon



Pat ni lote
tu pat ni satua,
Mago ma pangose 
horas na niuba


Batu nametmet tu batu nabolon,
Parsoburan ni sitapitapi
Suda na metmet suda nabolon,

Unang adong siullus api

4 ANIAN

lapatan ni anian ima;
tudos songon pantun alai disamping na dope.
mandokkon sada hata di balik ni pantun i.
on tu angka kariawan naburju ma in, na burju alai sai tong do sai sala di bos na.

songonon ma anian:

 Tanduk ni ursa mardangka-dangka
Tanduk ni belu margulu-gulu salohot
Nangpe namarpungui sabungan ni roha
Pamalo-malohon do angka na so dohot


Di robean pinggol tubu,
Dinahornop diparnidai



 5.UDOAN

lapatan ni udoan ima:
tudos pantun ma on, alai namanghorhon hasusaan bolon.
mandok angka porsuk ni parngoluan.

songononma udoan:

Ndang be tarrarikkon,
Bulusan ma nirogohon

Ndang na tarandungkon
Bulusan ma hinasiphon
 
Bulan sada bulan dua, 
Ujung taon bulan hurung
Gabe dongan do malua, 

Gabe iba do tarhurung


Sinuruk simarombur,
 Di tingki ngali ni ari
Taonon nama sudena i, 

Nunga ro soroni ari


Nunga tunduk baoadi,
Songon lombu jailon i
Songon anak ni manuk, 
Nasiok-siok i




 6.UMPAMA NI PANGANDUNG

 lapatan ni umpama pangandung ima:
angka tu jolma na managisi na monding maon.

songononma umpama ni pangandung:

Nunga tunduk,
Songon lombu jailon
Songon anak ni manuk, 
Na so tumanda eatan

Jagaran hundul, 
Songon panghulhulan
Jagaran jongjong,
 Songon pangunggasan
 
Sungkot so na ginjang ahu, Ponjot so nabolon i
Aut binahen ni ginjanghu, Boi do paunduhonhi
Aut binahen ni bolonhu, Boi do pajorbingonhi
Ponjot ma pangarohaingki, Di si ulubalangari



7.UMPAMA NI AMPANGARDANG

amapa namarlapatan bisuk, malo bijak. ampangardang jot-jot ma on di pakke sidoli
laho mangaririt siborua.
asa tarbius siboru a i.

songononma:
 

O…da Jamila, da Jamila, Bintang film India
Boru ni Kalifah, Parumaen ni Pandita
Ai tung godang do halak gila, Dibahen ho
O..Jamila, O…Jamila



 Lua-lua sadari, 
Bahen hita muba-uba
Riburpe onan pasar, 
Rumiburan hita nadua





Naung sampulu sada, 
Jumadi sampulu dua
Boruni datulang, B

eta hita mangalua.

 Nunga limut-limuton, 
Pansur so pinaridian
Nunga lungun-lungunan, 

Si boru so pinangkulingan
   
Bulung hariara,
Marpitor-pitor ho naarian
Boru ni datulang, s

ian dia ho narian.





 NAJOT_JOT DI PANGHE DI PARADATON NI HALAK BATAK




UMPASA NI NAPOSO BULUNG. (Buat orang-orang muda)
Jolo tiniktik sanggar laho bahenon huru-huruan,
Jolo sinukkun marga asa binoto partuturan.

Tudia ma luluon da goreng-goreng bahen soban,
Tudia ma luluon da boru Tobing bahen dongan.
Tudia ma luluon da dakka-dakka bahen soban,
Tudia ma luluon da boru Sinaga bahen dongan.

Manuk ni pealangge hotek-hotek laho marpira
Sirang na mar ale-ale, lobianan matean ina.

Silaklak ni dandorung tu dakka ni sila-sila,
Ndang iba jumonok-jonok tu naso oroan niba.

Metmet dope sikkoru da nungga dihandang-handangi,
Metmet dope si boru da nungga ditandang-tandangi.

Torop do bittang di langit, si gara ni api sada do
Torop do si boru nauli, tinodo ni rohakku holoan ho do

Rabba na poso, ndang piga tubuan lata
Hami na poso, ndang piga na umboto hata

UMPASA MANJALO TINTIN MARANGKUP. (Untuk pasangan saat tukar cincin)
Bulung namartampuk, bulung ni simarlasuna,
Nunga hujalo hami tintin marangkup,
Dohonon ma hata pasu-pasuna.

Hot pe jabu i, tong doi margulang-gulang
Sian dia pe mangalap boru bere i, tong doi boru ni Tulang.
Sai tong doi lubang nangpe dihukkupi rere,
Sai tong doi boru ni Tulang, manang boru ni ise pei dialap bere.
Amak do rere, dakka do dupang,
Anak do bere, Amang do Tulang.

Asing do huta Hullang, asing muse do huta Gunung Tua,
Asing do molo tulang, asing muse do molo gabe dung simatua.

UMPASA TU NA BARU MARBAGAS. (Untuk pasangan yang baru menikah)
Dakka ni arirang, peak di tonga onan,
Badan muna naso jadi sirang, tondi mu marsigomgoman.

Giring-giring ma tu gosta-gosta, tu boras ni sikkoru,
Sai tibu ma hamu mangiring-iring, huhut mangompa-ompa anak dohot boru.
Rimbur ni Pakkat tu rimbur ni Hotang,
Sai tudia pe hamu mangalakka, sai tusima hamu dapot pansamotan.



Dekke ni sale-sale, dengke ni Simamora,
Tamba ni nagabe, sai tibu ma hamu mamora.
Sahat-sahat ni solu, sahat ma tu labuan,
Sahat ma hamu leleng mangolu, jala sai di dongani Tuhan.

Sahat solu, sahat di parbinsar ni ari,
Leleng ma hamu mangolu jala di iring-iring Tuhan ganup ari.
Mangula ma pangula, dipasae duhut-duhut

Molo burju marhula-hula, dipadao mara marsundut-sundut.
Ruma ijuk tu ruma gorga,
Sai tubu ma anakmuna na bisuk dohot borumuna na lambok marroha.
Anian ma pagabe tumundalhon sitodoan,
Arimu ma gabe molo marsipaolo-oloan.

Gadu-gadu ni Silindung, tu gadu-gadu ni Sipoholon,
Sai tubu ma anakmuna 17 dohot borumuna 16.
Andor hadukka ma patogu-togu lombu,
Sai sarimatua ma hamu sahat tu na patogu-togu pahoppu.

UMPASA MANGAMPU
Bulung ni Taen tu bulung ni Tulan
Ba molo tarbahen, sai topot hamu hami sahali sabulan,
Molo so boi bulung ni tulan, pinomat bulung ni salaon,
Ba molo so boi sahali sabulan, pinomat sahali sataon.

Ni durung si Tuma laos dapot Pora-pora.
Molo mamasu-masu hula-hula mangido sian Tuhan,
Napogos hian iba, boi do gabe mamora.

Songgop si Ruba-ruba tu dakka ni Hapadan,
Angka pasu-pasu na ni lehon muna,
Sai dijangkon tondi ma dohot badan.

Mardakka Jabi-jabi, marbulung ia si Tulan
Angka pasu-pasu na pinasahat muna,
Sai sude mai dipasaut Tuhan.

Naung sampulu sada, jumadi sampulu tolu,
Angka pasu-pasu pinasahat muna,
Sai anggiatma padenggan ngolu-ngolu.
Naung sapulu pitu, jumadi sapulu ualu,
Angka pasu-pasu pinasat muna hula-hula nami,
Diampu hami ma di tonga jabu.

Turtu ninna anduhur, tio ninna lote,
Angka pasu-pasu pinasahat muna,
Sai unang ma muba, unang mose.

Habang pidong sibigo, paihut-ihut bulan,
Saluhut angka na tapangido, sai tibu ma dipasaut Tuhan.
Obuk do jambulan, nidandan ni boru Samara
Pasu-pasu na mardongan tangiang sian hula-hula,
Mambahen marsundut-sundut soada mara.

Tinapu bulung nisabi, baen lompan ni pangula
Sahat ma pasu-pasu na nilehon muna i tu hami,
Sai horas ma nang hamu hula-hula.

Suman tu aek natio do hamu, riong-riong di pinggan pasu,
Hula-hula nabasa do hamu, na girgir mamasu-masu.


 NB: (NAMANAMBAI)

adong do umpasa naso pantas di bege.

contohna;



Eme sitamba tua ma, 
Parlimggoman ni siborok
Debata do na martua, 

Horas ma hamu di parorot

 harusna: 
Eme si tamba tua,parlingoman ni dengke ni namok- mok    
Debata na di ginjang,horasma tondi ta di parorot

 siborok' dang pantas i didok alana i pira ni si bagur lao sibagur.


adong dope muse, alai dang boi dohononhu sala on.

ijuk di para-para
hotang diparlabian.
nabisuk nampuna hata
naoto tu panggadisan

molo menurut ahu satingkosna nian
ijuk dipara-para
hotang diparlabian
nabisuk nampuna hata
naoto siajaran.

alana ndang adong jolma na malo andorang so di ajari.

boha menurut mu?

dang i.


sahat disi majo, molo adong nahurang, boi di komentari,
jala molo adong namanbai boi.
Sumber : Hahorasan

No comments:

Post a Comment